Üç Boyutlu Televizyon: 3DTV Projesi

Üniversitemizin içinde bulunduğu ve her aşamasında yer aldığı, 6. çerçeve programı kapsamında 7 ülkeden 19 kuruluş ve 180 araştırmacının katılımıyla süren Üç Boyutlu Televizyon: 3DTV projesi; 3 boyutlu görüntülerin oluşturulması, kodlanması, iletimi ve gösterimi olarak değişik alanlarda araştırma, işbirliği ve teknoloji üretimi yapılıyor.

Elektrik Elektronik Mühendisliği öğretim üyelerinden Doç. Dr. Gözde B. Akar ve Doç. Dr. Aydın Alatan ile Enformatik Enstitüsü öğretim üyesi Doç. Dr. Yasemin Yardımcı Çetin ile çok sayıda doktora ve MS öğrencisi de projede halen çalışmalarını sürdürüyor.
Doç. Dr. Gözde B. Akar ve grubundaki öğrenciler ağırlıklı olarak 3B sinyallerin kodlanması ve de iletimi üzerine çalışmalar yürütmektedir. Şu aşamada Koç Üniversitesi ve Technical University of Berlin ile beraber geliştirilen, uçtan uca kesintisiz 3B video iletimi yapabilen bir sistem mevcuttur. Bu sistem tarafından yapılan yayın aynı zamanda normal ekranlar ile de seyredilebildiğinden, geriye doğru uyumluluk da sağlanmış durumdadır.

Dünyada ilk defa gerçekleştirilen bir sistem olması bakımından, bu sistem büyük önem taşımaktadır. Çalışmalar tamamlandığında, kullanıcılar internetten 3B hazırlanmış programları ekranlarıyla uyumlu bir şekilde seyredebileceklerdir. Özellikle gözlüklü sistemlerle de uyumlu olduğundan bilgisayar vasıtasıyla çok düşük maliyetli olarak da bu yayınların seyredilebilmesi mümkün olacaktır.

Doç. Dr. Aydın Alatan ve grubunun yürüttüğü çalışmalarda ise ağırlıklı olarak bir sahnenin üç boyutlu yapısının sahnenin çekildiği video ya da fotoğraflardan elde edebilmesi üzerine uğraşılmaktadır. Önümüzdeki 10 sene içerisine giderek yaygınlaşması düşünülen 3B gösterim ortamlarında (3B sinemalar ya da 3B televizyonlar) eskiden çekilmiş 2B videoların gösterilebilmesi için son derece kritik bir çalışmadır.

Sahnedeki üç boyutlu yapı bilgisine ulaşabilmek için önce  videodan seçilmiş bazı kareler üzerinde seyrek geriçatım gerçekleştirilerek seçilmiş bazı noktaların üç boyutlu koordinatları elde edilir, ayrıca kameranın incelenen kareler arasında yaptığı hareket tespit edilir. Bunu takip eden ikinci aşamada ise, ilk aşama olan seyrek geriçatımda elde edilen sonuçlar kullanılarak sahnenin sık derinlik bilgisi bulunur. 
BBC kanalının “Planet Earth” belgeselinde çekilmiş bir sahnenin üç boyutlu yapısının elde edildiği bir çalışmaya ait sonuçlar aşağıda verilmiştir. Bu çalışmada BBC belgesel videosundan 420. ve 450. kareleri ve tüm video çekimi için kestirilen kamera yönelimlerine bağlı olarak seyrek elde edilen izlenen sahneye ait 3B noktalar gösterilmiştir.

Laboratuvarımızda çekilen bir videodan alınmış örnek kare ve bu kareden seçilmiş kırmızı ile gösterilen noktalar, seçilmiş bu noktalardaki seyrek derinlik bilgisi bulunarak elde edilen sahnenin karşıdan ve yandan görünüşü de aşağıdaki resimde gösterilmiştir.

3DTV projesinde ODTÜ Enformatik Enstitüsü grubu ise kültürel mirasımızın 3B görsellenmesi amacıyla Yunanistan ITI grubu ile birlikte çalışmaktadır. Bu çerçevede Ege Bölgesindeki bazı sitelerin Internet üzerinden 3B olarak gezilebilmesi mümkün olacaktır. Başka bir çalışma da 3B şehir modellemesi üzerine devam etmektedir.

MOBİLE 3DTV: Cepte üç boyutlu görüntü 

Mobile3DTV projesi Ocak 2008’de başlayan ve 3DTV’de edinilen bilgilerin telsiz iletişim için uyarlanmasını hedefleyen bir 7. çerçeve projesidir. Amaç DVB-H üzerinden 3B yayın yapabilmektir. Aynı zamanda proje çerçevesinde geliştirilecek 3B görüntülemeyi sağlayacak ekrana sahip telefonlar aracılığıyla da mobil olarak 3B yayınları seyretme imkanı sağlanacaktır. Toplam 4 ülkedeki 6 kurumdan 20’nin üzerinde araştırmacı proje kapsamında çalışmaktadır.

Bilindiği gibi Avrupa Birliği, yeni gelişmekte olan cep telefonundan televizyon yayınında (cep televizyonu), 'yayın teknolojisi' olarak DVB-H'i destekleme kararı almıştır. Bu teknoloji şu anda projenin ortaklarından Finlandiya’da da yaygın bir şekilde kullanılmakta ve 2008 Avrupa futbol şampiyonasının Avrupa çapında DVB-H üzerinden yayınlanması planlanmaktadır. Proje ortakları arasında DVB-H konusundaki çalışmalarıyla dünyada liderlik yapan Tampere Üniversitesi, MPEG2-MPEG4-H.264 gibi video kodlama standartlarında çok aktif rol alan HHI, multimedya donanımları konusunda çok başarılı KOBİ şirketlerinden birisi olan MMS de yer almaktadır.

Doç. Dr. Gözde B. Akar önderliğindeki ODTÜ Elektrik ve Elektronik Mühendisliğindeki araştırma grubu ağırlıklı olarak DVB-H üzerinden hataya dayanıklı 3B video aktarımı üzerine uğraşmaktadır. Bu amaçla donanımsal ve yazılım tabanlı 3B DVB-H aktarım sistemleri kurulma aşamasındadır.